 |
| "Όση ανάγκη έχει το φυτό από νερό, άλλη τόση έχει και το παιδί από ενθάρρυνση." R.Dreikurs |
Όλο και πιο συχνά φαίνεται να ακούμε τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς αλλά και τους ειδικούς να αναφέρονται στην αυτοεκτίμηση... Συνήθως, οι γονείς αναφέρουν ότι το παιδί τους δεν τολμάει καινούρια πράγματα, παραιτείται εύκολα, ενώ οι δάσκαλοι μπορεί να μιλούν για ένα απομονωμένο παιδί που δεν προσαρμόζεται εύκολα κοινωνικά και είναι αρκετά συνεσταλμένο.
Τι είναι όμως αυτοεκτίμηση;
Η αυτοεκτίμηση σχετίζεται με το πως νιώθει και πώς σκέφτεται κανείς για τον εαυτό του. Τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση κάνουν πιο εύκολα φίλους, είναι ενθουσιώδη για νέες δραστηριότητες, σέβονται τους κανόνες της ομάδας, συνεργάζονται με τους ενήλικους αλλά και με συνομήλικους. Επίσης, συμπεριφέρονται με ανεξαρτησία, δεν απογοητεύονται εύκολα από τα λάθη τους ή αν κάτι αρνητικό συμβεί χωρίς να το είχαν προβλέψει, αναλαμβάνουν καθήκοντα και ευθύνες, αισθάνονται λιγότερη ανησυχία, διαχειρίζονται τις συγκρούσεις και υποστηρίζουν τον εαυτό τους αν αυτό είναι απαραίτητο.
Η αυτοεκτίμηση σχετίζεται με το πως νιώθει και πώς σκέφτεται κανείς για τον εαυτό του. Τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση κάνουν πιο εύκολα φίλους, είναι ενθουσιώδη για νέες δραστηριότητες, σέβονται τους κανόνες της ομάδας, συνεργάζονται με τους ενήλικους αλλά και με συνομήλικους. Επίσης, συμπεριφέρονται με ανεξαρτησία, δεν απογοητεύονται εύκολα από τα λάθη τους ή αν κάτι αρνητικό συμβεί χωρίς να το είχαν προβλέψει, αναλαμβάνουν καθήκοντα και ευθύνες, αισθάνονται λιγότερη ανησυχία, διαχειρίζονται τις συγκρούσεις και υποστηρίζουν τον εαυτό τους αν αυτό είναι απαραίτητο.
Τι δεν είναι αυτοεκτίμηση;
Τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση, από την άλλη, αμφισβητούν τον εαυτό τους πολύ συχνά, έχουν φοβίες και ανασφάλειες, νιώθουν ντροπή και ανεπαρκείς, γκρινιάζουν εύκολα καθώς και έχουν την ανάγκη να είναι πάντα "πρώτα". Ίσως είναι τελειομανείς και θέλουν να κερδίζουν στο παιχνίδι,γι' αυτό ίσως "κλέψουν" για να φτάσουν στο στόχο. Αυτά τα παιδιά δεν τολμούν καινούρια πράγματα, δυσκολεύονται να κάνουν καινούριους φίλους, αμφιβάλλουν για την ικανότητά τους να τα καταφέρουν και φαίνεται να ανησυχούν υπερβολικά, τείνουν να συμφωνούν με τους άλλους και να παρασύρονται εύκολα από τους συνομηλίκους τους, αποφεύγουν να συμμετέχουν στο μάθημα, δεν παίρνουν πρωτοβουλίες, τρώνε περισσότερο ή λιγότερο από το φυσιολογικό, υιοθετούν αντικοινωνικές συμπεριφορές για να τραβήξουν τη προσοχή των άλλων.
Η αυτοεκτίμηση δεν πρέπει να συνδέεται με την αλαζονεία ή τον εγωκεντρισμό. Σύμφωνα με τη Victoria Prekate η αυτοεκτίμηση δεν λέει: " Εγώ είμαι καλύτερος από τους άλλους", αλλά λέει "Εγώ είμαι ένα καλό και ικανό άτομο, και προσπαθώ πάντα να γίνω το καλύτερο που μπορώ".
Τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση, από την άλλη, αμφισβητούν τον εαυτό τους πολύ συχνά, έχουν φοβίες και ανασφάλειες, νιώθουν ντροπή και ανεπαρκείς, γκρινιάζουν εύκολα καθώς και έχουν την ανάγκη να είναι πάντα "πρώτα". Ίσως είναι τελειομανείς και θέλουν να κερδίζουν στο παιχνίδι,γι' αυτό ίσως "κλέψουν" για να φτάσουν στο στόχο. Αυτά τα παιδιά δεν τολμούν καινούρια πράγματα, δυσκολεύονται να κάνουν καινούριους φίλους, αμφιβάλλουν για την ικανότητά τους να τα καταφέρουν και φαίνεται να ανησυχούν υπερβολικά, τείνουν να συμφωνούν με τους άλλους και να παρασύρονται εύκολα από τους συνομηλίκους τους, αποφεύγουν να συμμετέχουν στο μάθημα, δεν παίρνουν πρωτοβουλίες, τρώνε περισσότερο ή λιγότερο από το φυσιολογικό, υιοθετούν αντικοινωνικές συμπεριφορές για να τραβήξουν τη προσοχή των άλλων.
Η αυτοεκτίμηση δεν πρέπει να συνδέεται με την αλαζονεία ή τον εγωκεντρισμό. Σύμφωνα με τη Victoria Prekate η αυτοεκτίμηση δεν λέει: " Εγώ είμαι καλύτερος από τους άλλους", αλλά λέει "Εγώ είμαι ένα καλό και ικανό άτομο, και προσπαθώ πάντα να γίνω το καλύτερο που μπορώ".
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση των παιδιών φαίνεται να έχει αντίκτυπο σε πολλές πλευρές της ζωής τους. Τα περισσότερα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση νιώθουν πιο συχνά συναισθήματα θλίψης, ανασφάλεια, θυμό και αγωνία. Αυτά τα παιδιά εμφανίζονται -κάποιες φορές- ποιο επιθετικά και ίσως δημιουργούν προβλήματα με τη συμπεριφορά τους στο σχολείο, μπορεί να έχουν χαμηλή σχολική επίδοση, ψυχοσωματικά συμπτώματα (όπως πονοκέφαλοι, τάσεις για εμετό κ.ά.), δυσκολίες στον ύπνο, βουλιμία ή ανορεξία. Τέλος, η εμπειρία αλλά και οι έρευνες αναφέρουν ότι παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι πιθανό να εξελιχθούν σε εφήβους με αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές (για παράδειγμα, να κάνουν καταχρήσεις ή να ξεκινήσει πρόωρα η σεξουαλική τους ζωή).
Η χαμηλή εικόνα για τον εαυτό διαμορφώνεται από μικρή ηλικία. Ένα παιδί μπορεί να εκδηλώνει διαφορετικά σημάδια χαμηλής αυτοεκτίμησης και σε κάθε παιδί οι επιδράσεις της χαμηλής αυτοεκτίμησης μπορεί να εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους. Αυτό σημαίνει ότι κάθε παιδί με χαμηλή αυτοεκτίμηση δεν εκδηλώνει ακριβώς τα ίδια συμπτώματα/σημάδια. Επίσης, πολλές φορές η χαμηλή αυτοεκτίμηση του παιδιού δεν γίνεται ορατή από τους γονείς καθώς το παιδί φαίνεται για εκείνους , απλά, να είναι: ένας "κακός μαθητής" ή "να βαριέται", να θυμώνει εύκολα και να μπλέκει σε καυγάδες, να απομονώνεται και να "κολλάει" στους γονείς του, να μην δοκιμάζει καινούρια πράγματα. Η αυτοεκτίμηση αποτελεί βασικό συστατικό -για μικρούς και μεγάλους - επιτυχίας, ευτυχίας και ικανοποίησης από τη ζωή...
Το σίγουρο είναι ότι ένα παιδί χρειάζεται τον έπαινο και την επιβράβευση, ενθάρρυνση στην ανεξαρτησία του καθώς και την αναγνώριση και αποδοχή των συναισθημάτων του, ώστε να αναπτύξει υψηλότερα επίπεδα αυτοεκτίμησης και να είναι περισσότερο ευτυχισμένο στη ζωή του.
Και να μη ξεχνάμε αυτό που λέει ο Dreikurs:
Και να μη ξεχνάμε αυτό που λέει ο Dreikurs:
"Όση ανάγκη έχει το φυτό από νερό,
άλλη τόση έχει και το παιδί από ενθάρρυνση".
άλλη τόση έχει και το παιδί από ενθάρρυνση".
Από την Αναστασία Δ. Φουρτάκα,
Ψυχολόγο - Ψυχοθεραπεύτρια.